28 maart 2021

François Joseph Anciaux, molenaar te Gommegnies (François Joseph Anciaux, meunier à Gommegnies)

 



François Joseph Anciaux, geboren in Ferrière-la-Petite in 1793, trouwt op 4 oktober 1821 in Louvignies met de twintigjarige Caroline Frougnue, hij is op dat ogenblik faïencebewerker in zijn geboortedorp. Vier jaar later, op 22 mei 1825 huurt hij samen met schoonpa Charles één van de twee graanmolens van Houdain-lez-Bavay, de sinds 1905 in ruïne staande “Moulin Giblot” eigendom van de weduwe van notaris Pascal Clément Gerin. Ze werken er samen tot eind 1828. Vermoedelijk wordt schoonpa Charles rond die periode ziek (hij overlijdt het jaar nadien) en lukt het werken niet meer of misschien zat er ruzie in het spel, zeker is dat François Joseph enkele jaren later naar Gommegnies verhuist en er een watermolen aan het riviertje l’ Aunelle huurt van de graaf Franeau d’Huyon uit Mons, deze molen heette “Le moulin de la Basse Cour”. Hij was er molenaar van zeker 1834 tot 1852, jaar van zijn overlijden. De molen bestaat niet meer.

De molenaar had je in die tijd beter te vriend, hij had best wel wat invloed op de waterstand in het dorp en bepaalde zo mee de vruchtbaarheid van de gronden waarop verbouwd werd. In tegenstelling tot de zogenaamde “banmolen” waar landbouwers verplicht heen moesten met hun graan of ander materiaal en een meestal te hoge prijs betaalden aan de plaatselijke heer of notabele was de watermolen die François Joseph huurde een “vrije molen”. Voordeel was dat men aan betere tarieven kon werken, nadeel dat men niet altijd zeker was van werk en dus opbrengst. Om het inkomen wat te verbeteren kweekte men dan wat dieren, ging men vissen of verbouwde men groenten op het klein lapje grond dat naast de molen lag. Molenaars werden trouwens vaak betaald in parten van het aangevoerde materiaal, een vierentwintigste graan of koren bijvoorbeeld. Het leven op een watermolen stopte nooit, werkdagen van vier uur ’s ochtends tot laat in de avond en dit zes dagen lang. Bij hard regenweer draaide de molen constant om de buurt van overstroming te behoeden en kon de molenaar geen ander werk verrichten, het was echt specialistenwerk…

Hij heeft best hard gewerkt François Joseph maar ook een relatieve vrijheid genoten, hij werd echter niet oud want overleed te Gommegnies in zijn molen op 16 januari 1852.


François Joseph Anciaux, né à Ferrière-la-Petite en 1793 épouse Caroline Frougue, vingt ans, le 4 octobre 1821, il est à çe moment faïencier dans son village natal. Quatre ans plus tard, avec son beau-père Charles, il loue un des deux moulins à grains à Houdain-lez-Bavay, “le moulin Giblot”, propriété de la veuve du notaire Pascal Clément Gerin. Moulin tombé en ruïne en 1905. Il travaillent ensemble jusqu’en 1828. Beau-père Charles tombé malade et incapable de travailler (il décède l’année après) ou qui sait une dispute? Fait est que quelques années plus tard François Joseph se retrouve à Gommegnies où il loue un moulin à eau nommé “Le moulin de la Basse Cour” sur la rivière l’Aunelle, propriété du comte Franeau d’Hyon sieur de Gommegnies. Il y était meunier de 1834 à 1852, l’année de son décès). Le moulin n’existe plus.

Dans ces temps il fallait mieux être ami avec le meunier, de part sa profession il avait une influence sur le niveau d’eau dans le village, les terrains et donc sur la fertilité du sol. Contrairement au “moulin banal” où les fermiers étaient obligés d’aller faire moudre leur grain et surtout payer trop cher çe service au sieur ou notable local, le moulin à eau de François Joseph était un “moulin libre”. L’avantage était qu’il pouvait travailler à des tarifs plus intéressants, l’inconvéniant qu’il n’était jamais rassurré d’avoir du travail et donc des réntrées. Pour subvenir au besoins de la famille il élevait du petit bétail, pêchait ou cultivait des legumes sur le petit terrain du moulin. Les meuniers étaient souvent payés en nature, exemple: une 24ème de grain ou de blé. La vie d’un meunier ne s’arrêtait en fait jamais, des journées de 4hrs du matin jusque tard au soir et çela six jours par semaine. Par temps de pluie le moulin tournait en permanence pour éviter la crue de la rivière. Le meunier ne pouvait pas quitter son poste, cétait du pur travail de spécialiste…

Il a travaillé dur et beaucoup François Joseph mais dans une relative liberté, il décède à Gommegnies dans son moulin le 16 janvier 1852.




Cool runnings,

Emmanuel

Merci beaucoup à Jean Pisson et Jean Pierre Carré pour leur aide dans mes recherches.